ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΡΕΧΟΥΣΩΝ ΓΕΓΟΝΟΤΩΝ (από Κων/νο Μητσοτάκη 1983 μέχρι Κυριάκο Μητσοτάκη 2021)

Ο ΜΗΤΣΟΤΑΚΗΣ ΞΗΛΩΝΕΙ ΤΟΥ ΝΟΜΟΥΣ ΤΟΥ ΑΝΔΡΕΑ

Στους κύκλους της ηγετικής ομάδας της Νέας Δημοκρατίας η διαδικασία αντικατάστασης νομοσχεδίων παλιότερων δεκαετιών, που άντεξαν στον χρόνο, αποκαλείται «εκσυγχρονισμός». Αν ρίξει όμως κανείς μια προσεκτική ματιά στα νομοσχέδια που η κυβέρνηση επιλέγει να καταργήσει, θα δει ότι δεν πρόκειται για νόμους του ’50 ή του ’60. ούτε για νόμους των κυβερνήσεων του της δεκαετίας του ’90 και του ’00. Σημαντικά νομοσχέδια που φέρνει στην Βουλή (όταν δεν αφορούν προηγούμενους νόμους του ΣΥΡΙΖΑ) στοχεύουν σε μία συγκεκριμένη περίοδο: Αυτή των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου.

Τρία χτυπήματα

Έως στιγμής τα νομοθετήματα που εγκρίνονται για ψήφιση στο κοινοβούλιο από το υπουργικό Συμβούλιο έχουν ήδη αλλοιώσει μέχρι …κατάργησης το νομοσχέδιο Πεπονή για το ΑΣΕΠ που ψηφίστηκε το 1994, ένα από τα τελευταία χρονικά σημαντικά νομοσχέδια των κυβερνήσεων του Ανδρέα Παπανδρέου. Μόλις την προηγούμενη Πέμπτη, με την ψήφιση του νομοσχεδίου για την συνεπιμέλεια καταργήθηκε το νομοσχέδιο για το οικογενειακό δίκαιο που είχε ψηφιστεί από την κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ το 1983. Το «τρίτο χτύπημα» στα νομοσχέδια των «παπανδρεϊκών» περιόδων ετοιμάζει -όπως είναι γνωστό- ο Κωστής Χατζηδάκης: Με το νομοσχέδιο για τα εργασιακά που θα αντικαταστήσει τον νόμο 1264/82 επίσης ταυτοτικό νόμο των κυβερνήσεων της Αλλαγής.

Δύο ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις

Για την πρακτική αυτή που ακολουθεί η σημερινή κυβέρνηση μπορεί κανείς να κάνει δύο πολιτικές παρατηρήσεις:

Η πρώτη είναι πως τα 3 νομοσχέδια που καταργούνται, όταν πριν από δεκαετίες ήρθαν για ψήφιση στη Βουλή, συνάντησαν όλα την έντονη αντίδραση της Νέας Δημοκρατίας. Η «γαλάζια» παράταξη όχι απλά τα καταψήφισε τότε, αλλά έδωσε αξιοσημείωτες πολιτικές μάχες εναντίον τους. Όμως, στα μεταγενέστερα χρόνια, όταν πλέον τα νομοθετήματα αυτά είχαν ψηφιστεί και εφαρμοστεί, οι κυβερνήσεις της Νέας Δημοκρατίας που ακολούθησαν, δεν τα κατάργησαν. Είτε πρόκειται για την κυβέρνηση Μητσοτάκη του 1990-93, είτε για την κυβέρνηση του Κ. Καραμανλή το 2004 – 2009 είτε για την κυβέρνηση Σαμαρά του 2012-2015. Δείγμα του ότι οι νομοθετικές αυτές αλλαγές «περπάτησαν» στην κοινωνία καλύπτοντας υπαρκτές ανάγκες. Έτσι είτε εκτιμήθηκαν από κάποιες ηγεσίες της Ν.Δ, είτε κάποιες άλλες ηγεσίες έκριναν ότι ήταν πολύ μεγάλο το πολιτικό κόστος της κατάργησής τους.

Η δεύτερη παρατήρηση είναι πως η σημερινή κυβέρνηση φαίνεται να στοχεύει σε εμβληματικούς νόμους του ΠΑΣΟΚ παρά το γεγονός ότι στο επιτελείο της βρίσκονται πολλά στελέχη που είχαν στο παρελθόν σχέση με το κόμμα αυτό. Αν και ανήκαν στην λεγόμενη «σημιτική» πτέρυγα.

Είναι γνωστό ότι στο επιτελείο του Μεγάρου Μαξίμου πλάι σε στελέχη πολιτογραφημένα στον φιλελεύθερο χώρο όπου ανήκει και ο Κυριάκος Μητσοτάκης βρίσκονται πρώην στελέχη που σχετίστηκαν με τον Κώστα Σημίτη. Ανάμεσά τους ο Άκης Σκέρτσος και ο ο Γιώργος Γεραπετρίτης. Επίσης η κυβέρνηση διαθέτει ουκ ολίγους πρώην «σημητικούς» υπουργούς όπως ο Μιχάλης Χρυσοχοϊδης, η Λίνα Μενδώνη, ο Πάνος Τσακλόγλου και ο Κυριάκος Πιερακάκης. Στοιχείο που φέρνει στην σκέψη την καταγεγραμμένη προσπάθεια του «εκσυγχρονιστικού» ΠΑΣΟΚ να αποποιηθεί το παπανδρεϊκό παρελθόν του. Τάση που γέννησε αντιλήψεις ρήξης με εκείνη την περίοδο.

Άς θυμηθούμε όμως τα νομοσχέδια που αλλάζει η κυβέρνηση του Κυριάκου Μητσοτάκη, Νομοθετικές πρωτοβουλίες που αξίζει να σημειωθεί ότι συνάντησαν και θα συναντήσουν σημαντικές πολιτικές αντιδράσεις.

Ο νόμος του ΠΑΣΟΚ για το Οικογενειακό Δίκαιο

Ο νόμος 1329/83 είναι αυτός που αλλοιώνεται σε θεμελιακές του διατάξεις με το νομοσχέδιο για την συνεπιμέλεια ήταν από τους πλέον προοδευτικούς της εποχής του. Κατά κύριο λόγο αφορούσε το οικογενειακό δίκαιο. Μεταξύ άλλων, όμως, θεσμοθέτησε και τον πολιτικό γάμο. Προκαλώντας τότε την οργή της εκκλησίας και αντίστοιχα την αντίθεση της Νέας Δημοκρατίας που συντάχθηκε μαζί της. Η κυβέρνηση πάντως του Ανδρέα Παπανδρέου το 1983 προχώρησε -παρά τις αντιδράσεις- στην ψήφισή του. Η επιλογή της δικαιώθηκε αφού το νομοθέτημα διατηρήθηκε έως τις μέρες μας.

Την περασμένη Πέμπτη κατά την διάρκεια της συζήτησης του νομοσχεδίου για την συνεπιμέλεια, στο νόμο αυτό του 1983 αναφέρθηκε η πρόεδρος του ΚΙΝ.ΑΛ, Φώφη Γεννηματά. Τόνισε πως «η παράταξή μας στον τομέα αυτό υπήρξε πρωτοπόρα. Είμαστε εμείς που προχωρήσαμε στις πολύ μεγάλες τομές, στις μεγάλες μεταρρυθμίσεις στο Οικογενειακό Δίκαιο. Με το νόμο 1329/1983, με τον οποίο αντικαταστάθηκε η πατρική εξουσία με τη γονική μέριμνα. Ήρθε επιτέλους το παιδί στο προσκήνιο. Από περιουσιακό στοιχείο των γονιών, και κυρίως του πατέρα, αναγορεύτηκε σε κεντρικό στοιχείο της φιλοσοφίας της νομοθεσίας».

Μια πολύ ενδιαφέρουσα αναφορά στις πολιτικές ρίζες του νόμου για το οικογενειακό δίκαιο του 1983, έκανε και ο γραμματέας του Μέρα 25 Γιάννης Βαρουφάκης. Όπως είπε «θέλω να αποτίσω φόρο τιμής στις γυναικείες οργανώσεις που κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του ‘70 δούλεψαν σκληρά, για να γίνει πραγματικότητα το οικογενειακό δίκαιο του 1983. Θα αναφερθώ στην Ομοσπονδία Γυναικών Ελλάδας, στην Κίνηση Δημοκρατικών Γυναικών, στην Ένωση Γυναικών Ελλάδας και ιδίως στη Μαργαρίτα Παπανδρέου -που αξίζει μία αναφορά, γιατί ξέρω προσωπικά τη δουλειά που είχε κάνει γι’ αυτό-, στις ανεξάρτητες, αυτόνομες κινήσεις γυναικών, στον τρόπο με τον οποίο κινήθηκε όλο το πολιτικό σύστημα το προοδευτικό».

Μάλιστα άσκησε κριτική στην Νέα Δημοκρατία για την αντίθεσή της τότε στο νομοσχέδιο της κυβέρνησης Παπανδρέου. Όπως είπε «πάντα ήσασταν μέρος του σκοταδισμού της Δεξιάς. Απόδειξη ότι το 1983 εκείνο το εξαιρετικό νομοθέτημα το καταψηφίσατε υποστηρίζοντας ακόμα και τότε την προίκα. Μην το ξεχνάτε αυτό, ποιοι είστε. Να έχετε συναίσθηση του εγκλήματος, της ενοχής σας. Αυτό, λοιπόν, το νομοθέτημα το προοδευτικό ενός Μαγκάκη, μιας Μαραγκοπούλου, ενός Μάνεση, ενός Κασιμάτη, που τότε είχατε καταψηφίσει, σήμερα έρχεστε να το αλλάξετε».

Ο νόμος-Πεπονη και το ΑΣΕΠ

Στις αρχές του χρόνου και συγκεκριμένα στις 14 Ιανουαρίου του 2021 ψηφίστηκε στην Βουλή από τον Μάκη Βορίδη το νομοσχέδιο για την νέα δομή του Ανώτατου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού (ΑΣΕΠ). Ένα νομοθέτημα το οποίο ο νυν υπουργός Εσωτερικών παρέλαβε από τον προκάτοχό του Τάκη Θεοδωρικάκο. Ο τελευταίος είχε επιχειρήσει με απανωτές επαφές και συνομιλίες με τα πολιτικά κόμματα (και ειδικά με το ΚΙΝ.ΑΛ) να επιτύχει μία ευρεία συναίνεση, όμως αυτό δεν κατέστη εφικτό.

Έτσι το νομοθέτημα αυτό ψηφίστηκε μόνον από τους βουλευτές της Ν.Δ και αποτέλεσε παρέμβαση δομικού χαρακτήρα σε έναν ακόμη εμβληματικό νόμο του ΠΑΣΟΚ επί πρωθυπουργίας Ανδρέα Παπανδρέου. Τον ιδρυτικό νόμο του ΑΣΕΠ που εισηγήθηκε και ψήφισε στην Βουλή τον Φεβρουάριο του 1994 ο τότε υπουργός Εσωτερικών (σ.σ υπουργός Προεδρίας λέγονταν το 1994) Αναστάσιος Πεπονής. Για πρώτη φορά καθιερώθηκε ένα κεντρικό σύστημα ελέγχου των διαδικασιών για τις προσλήψεις στο δημόσιο το οποίο εποπτεύονταν από μία αρχή που είχε τα εχέγγυα της δικαιοσύνης.

Στο νομοθέτημα αυτό είχε τότε είχε αντιδράσει με ιδιαίτερα έντονο τρόπο η Νέα Δημοκρατία, υπό τη πολιτική ηγεσία του Μιλτιάδη Έβερτ. Ο νόμος Πεπονή «κατηγορήθηκε» ως απόπειρα του ΠΑΣΟΚ να ελέγξει την δημόσια διοίκηση. Παρόλα αυτά ο θεσμός του ΑΣΕΠ παρέμεινε και τα επόμενα χρόνια ακόμη και επί των κυβερνήσεων της Νέας Δημοκρατίας που ακολούθησαν.

Στην συζήτηση που έγινε στην Βουλή για την αλλαγή του συγκεκριμένου νόμου, πρόεδρος του ΚΙΝ.ΑΛ Φώφη Γεννηματά αναφέρθηκε στο νόμο Πεπονή και σχολιάζοντας την στάση της Ν.Δ το 1994 είπε πως «τον πολέμησε λυσσαλέα, τον είχε καταψηφίσει και ως κυβέρνηση, αργότερα έκανε ό,τι μπορούσε για να τον υπονομεύσει και να τον ακυρώσει στην πράξη. Θέλει περίσσιο θράσος για να παρουσιαστεί η παράταξη της ΝΔ, με τέτοιο "πολιτικό βιογραφικό", ως "αναμορφωτής" αυτής της μεταρρύθμισης"».

Έντονη κριτική είχε ασκηθεί και από τον ΣΥΡΙΖΑ. Μάλιστα σε αρθρογραφία του στο News 24/7 ο αρμόδιος τομεάρχης Κώστας Ζαχαριάδης επισήμανε πως η στόχευση του νομοθετήματος ήταν αντίθετη με την ουσία της σύλληψης του ΑΣΕΠ που είναι ο δημόσιος χαρακτήρας του. Είχε αναφερθεί σε «πρόβλεψη για συμμετοχή εκπροσώπων του ιδιωτικού τομέα στη σύνθεση επιτροπών διεξαγωγής της διαγωνιστικής διαδικασίας» αναρωτώμενος «που πραγματικά αποσκοπεί; Θέλει ο Υπουργός από την πίσω πόρτα να κάνει outsourcing τις εξετάσεις σε ιδιωτικά κέντρα; Δεν υπάρχει μέσα στο νομοσχέδιο πρόβλεψη για ουσιαστική αναβάθμιση του ιδίου του οργανισμού του ΑΣΕΠ. Οι πρακτικές του ιδιωτικού τομέα δεν συνάδουν με τις προδιαγραφές των δημοσίων υπηρεσιών, ούτε στην Ελλάδα ούτε στην υπόλοιπη Ευρώπη, όχι γιατί είναι αξιολογικά ανώτερες ή κατώτερες, αλλά γιατί δεν συνδέονται με την ουσία, τον σκοπό και τις λειτουργικές προδιαγραφές των δημοσίων υπηρεσιών».

Το εργασιακό νομοσχέδιο και ο νόμος Κακλαμάνη

Ο Κωστής Χατζηδάκης, στην συνέντευξη τύπου όπου παρουσίασε το νομοσχέδιο της κυβέρνησης για τα εργασιακά , εκτίμησε ως ιδιαίτερα θετικό το γεγονός ότι πρόκειται να αντικατασταθεί ένας νόμος που ισχύει εδώ και 40 χρόνια. Ο νόμος στον οποίο αναφέρονταν ήταν ο 1264/82 που ψηφίστηκε έναν χρόνο μετά την έλευση του Ανδρέα Παπανδρέου και του ΠΑΣΟΚ για πρώτη φορά στην εξουσία. Ο ακριβής τίτλος του ήταν: «Για τον εκδημοκρατισμό του συνδικαλιστικού κινήματος και την κατοχύρωση των συνδικαλιστικών ελευθεριών των εργαζομένων». Την εισήγηση του στην Βουλή ανέλαβε ο τότε υπουργός Εργασίας και μετέπειτα πρόεδρος της Βουλής, Απόστολος Κακλαμάνης.

Την περίοδο εκείνη ο νόμος 1264/82 «απεικόνισε» τους πολιτικούς συσχετισμούς της εποχής και το πλειοψηφικό ρεύμα που είχε οδηγήσει το ΠΑΣΟΚ στην κυβέρνηση με το κόμμα αυτό να βρίσκεται σε μία από τις πιο ριζοσπαστικές περιόδους της ιστορίας του.

Με τον νόμο αυτό άλλαξε άρδην η εργατική νομοθεσία και μπήκαν οι βάσεις στις οποίες στηρίζεται ως και σήμερα το εργατικό δίκαιο. Ο νόμος αυτός θεωρείται εξαιρετικά προοδευτικός για την εποχή του τουλάχιστον για τα μέτρα του δυτικού κόσμου. Με τις διατάξεις του θεσμοθετήθηκε το δικαίωμα στην απεργία για την συντριπτική πλειοψηφία των παραγωγικών κλάδων ενώ απαγορεύθηκε το lockout, δηλαδή η εργοδοτική ανταπεργία. Ορίστηκε η διαδικασία για τις συλλογικές διαπραγματεύσεις και μηχανισμοί μεσολάβησης και διαιτησίας ανάμεσα σε εργοδότες και εργαζόμενους. Θεμελιακό στοιχείο του νόμου ήταν η αντίληψη της αναγκαιότητας επιπλέον νομοθετικής προστασίας της εργατικής πλευράς, αναγνωρίζοντας σε σημαντικό βαθμό την ανισοτιμία της σχέσης της με την εργοδοσία. Το στοιχείο δηλαδή που – σύμφωνα με την κριτική που ασκείται από όλα τα κόμματα της αντιπολίτευσης – ανατρέπει το νομοθέτημα που αναμένεται να φέρει στην Βουλή στις αρχές Ιουνίου ο υπουργός Εργασίας.

Παλιοί και σύγχρονοι λογαριασμοί

Η πολιτική κόντρα ανάμεσα στον Ανδρέα Παπανδρέου και τον πατέρα του σημερινού πρωθυπουργού Κωνσταντίνου Μητσοτάκη είναι γνωστή. Ξεκίνησε στις δέκατες του ’70, του ’80 και κορυφώθηκε στις αρχές της δεκαετίας του ’90. Έχει περάσει πάρα πολύς καιρός από τότε ώστε να μπορεί να ισχυρισθεί κάποιος πως η αντιπαλότητα αυτή καθορίζει τις αποφάσεις της σημερινής κυβέρνησης. Παρά το γεγονός πως νομοθετικά ο Κυριάκος Μητσοτάκης ως πρωθυπουργός φαίνεται σήμερα να «ξηλώνει» την νομοθεσία της «Αλλαγής».

Αυτό όμως που μπορεί κανείς να εικάσει είναι ότι σε συνθήκες πολύπλευρης και παρατεταμένης κρίσης -όπως οι σημερινές-, συνεχίζουν να «συγκρούονται» οι δύο αντιλήψεις που διαχρονικά κυριαρχούν στην πολιτική σκηνή της χώρας: Η φιλελεύθερη προσέγγιση που επιδιώκει την κυριαρχία της αγοράς, με τις κεϋνσιανές συνταγές που ψάχνουν ισορροπίες ανάμεσα στην αγορά και την ισχυρή δημόσια παρέμβαση. Απόψεις που κατά καιρούς έχουν «υπηρετήσει» πολλοί κομματικοί σχηματισμοί. Ενίοτε και με εναλλασσόμενους ρόλους…

Πηγή και περισσότερα εδώ